Laatst was ik te gast in de podcast van Selma van Noije (luister hem hier) en Selma stelde de vraag: wat is mindfulness? Een hele simpele vraag, zou je denken. Maar toch wist ik er niet zo goed antwoord op te geven. Want wat is mindfulness en wat niet? Wat zijn praktische mindful oefeningen? En wat is het verschil tussen mindfulness en spiritualiteit?
Wat is mindfulness?
Mindfulness is kort gezegd het bewust zijn van het hier en nu. Heb je aandacht en aanwezigheid voor het huidige moment? Dan heb je een mindful moment. Dit is makkelijk op hele fijne momenten, zoals wanneer je in de zon met een boek op het strand ligt, of juist wanneer je iets heel heftigs meemaakt. Je bent dan totaal niet bezig met het verleden en de toekomst.
En dat is precies wat je wil bereiken met mindfulness. In het huidige moment leven, en niet constant met je hoofd zitten bij wat is gebeurd of wat er nog komen gaat. Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want ons hoofd houdt van denken, overdenken, of zelfs piekeren. Steeds weer terugkeren naar het huidige moment, is mindfulness.
Mindfulness draait niet om alleen maar positiviteit. Juist niet eigenlijk. Want in het nu gebeuren logischerwijs zowel positieve als negatieve dingen. Alle emoties en gevoelens zijn welkom. Dus als je je bijvoorbeeld verdrietig voelt, dan probeer je dat niet weg te duwen, maar juist te doorvoelen. Ook probeer je er geen oordeel over te hebben. Gedachten als ‘hou eens op met zo zielig doen’ of ‘ik ga proberen om niet te huilen’, wil je vervangen door ‘ik voel me verdrietig en dat is prima’.
Kort gezegd: Het nu is het enige moment dat er is, dus waarom zou je met je hoofd constant ergens anders zijn?
Wat zijn voordelen van mindfulness?
De voordelen van mindfulness beoefenen zijn:
- Beter omgaan met lastige situaties
- Meer genieten van leuke situaties
- Beter worden in keuzes maken
- Betere concentratie en focus
- Betere slaap, minder vermoeidheid en meer energie
- Minder last van nare gevoelens, angst en stress
- Beter worden in ontspannen
- Ondersteuning bij pijn en ziekte
De bovenstaande voordelen zijn wetenschappelijk onderbouwd. Hierdoor wordt mindfulness tegenwoordig ook door de medische wereld volop omarmd.
De zeven houdingen/pijlers van mindfulness
Bij mindfulness staan zeven pijlers centraal. Dit zijn zeven houdingen die je regelmatig wil aannemen.
- Niet streven: niet alles wat je doet hoeft een doel te hebben. Soms mag je ook even van ‘doen’ naar ‘zijn’.
- Niet oordelen: probeer in contact met jezelf en anderen niet direct te oordelen.
- Geduld: verlaag het tempo.
- Frisse blik: probeer met een open houding en nieuwsgierigheid om je heen te kijken.
- Vertrouwen: vertrouw op jezelf, anderen en de wereld om je heen.
- Loslaten: probeer de controle eens los te laten.
- Accepteren: stop nare gedachten en gevoelens niet weg, maar kijk ze aan.
Praktische tips in het dagelijks leven
Dit is misschien nog wel het lastigste van het hele verhaal. Hoe pas je mindfulness toe in de praktijk? Want het is een mooi voornemen om meer in het nu te leven, maar in de praktijk blijkt dat heel lastig. Ons hoofd leidt ons namelijk graag af.
Dagelijkse activiteiten. Eten, koken, sporten, huishouden, hobby’s, gesprekken met anderen: eigenlijk alles wat vanzelfsprekend is in je leven kun je met meer aandacht doen. Probeer eens bij elke stap van het koken je aandacht erbij te houden. Neem alles wat er gebeurt in je op en probeer je niet te laten afleiden door je gedachten (wat moeilijk is, dus het is niet erg als het wel gebeurt!)
Zintuigen. Gewoon een beetje zitten ‘zijn’ zonder gedachten is eigenlijk onmogelijk. Daarom is het een mindfulnessoefening om je te focussen op je zintuigen. Je zintuigen geven je namelijk genoeg informatie over wat er in het nu allemaal aan de hand is. Voorwerpen om je heen, geluiden, geuren, structuren. Probeer eens een paar minuten stil te staan bij wat je om je heen hoort, ziet, voelt, ruikt, en je hebt al een goede mindfulnessoefening te pakken!
Besef van het nu. Wie ‘De Kracht van het Nu‘ van Eckhart Tolle geeft gelezen, kent misschien de zin ‘in het nu is er niks mis’. Nu is dat niet altijd waar, maar vaak wel. Gedachten en stress gaan vaak over dingen die al geweest zijn, of die nog moeten komen. Als je je zorgen maakt, stel jezelf dan eens de vraag: is er NU iets mis? Het antwoord is vaak nee. En vaak blijkt het gepieker over de toekomst niet eens terecht te zijn. Dus wat had het dan eigenlijk voor zin? En ook al komen al je doemscenario’s wel uit: had het piekeren dan wel zin? Eigenlijk ook niet.
Omgaan met moeilijkheden. Lekker cliché is de uitspraak: ‘Je kunt de golven van de zee niet tegenhouden, maar je kunt wel leren surfen.’ Wat dat inhoudt is dat niet alleen de gebeurtenissen in jou en in je leven bepalen hoe je je voelt. Hoe jij erop reageert bepaalt ook voor een groot deel hoe je je voelt. Bijvoorbeeld: als je slecht hebt geslapen kun je er de hele dag van balen. Je kunt ook er even kort van balen, beslissen om vanavond vroeg naar bed te gaan en je dag vervolgen.
Oefeningen. Door (begeleide) meditaties te doen, word je je meer bewust van je gedachten, emoties en je lichaam. Tijdens bijvoorbeeld een bodyscan, maak je een reis door alle onderdelen je lichaam. Achteraf voel je je daardoor meer in je lichaam en meer uit je hoofd.
Verschil mindfulness en spiritualiteit
Mindfulness heeft zijn oorsprong in het boeddhisme en zou dus spiritueel genoemd kunnen worden. Wat wel of niet spiritueel is, daar zullen de meningen over verschillen, dus ik kan alleen mijn interpretatie delen. Zo schreef ik eerder een blog: de definitie van spiritualiteit.
Mindfulness heeft te maken met het leren kennen van de zelf en bewust leven, en dat kan als spiritueel gezien worden. Ook focust mindfulness zich op leven in het nu, en meer verbinden met jezelf en de wereld om je heen. Dat zou ook spiritueel genoemd kunnen worden.
Mindfulness heeft niks te maken met een God of het universum. Ook komen spirituele praktijken en attributen zoals energetisch werken, edelstenen, kaarten, chakra’s, de sterren en de maan, noem maar op, niet echt voor. Als dat jouw idee van spiritualiteit is, dan is mindfulness niet spiritueel.
Hieronder luister je de podcast 🙂
Bronnen: Psyned, Centrum voor Mindfulness, Mindler, Superyoga
Dit artikel bevat affiliate links. Dit zijn links waarover ik een kleine commissie krijg als je vervolgens op de website bestelt 🙂